Czym są szachty instalacyjne i wentylacyjne w bloku? Jakie są wymagania PPOŻ z nimi związane?

Szacht instalacyjny w bloku odgrywa kluczową rolę w jego funkcjonowaniu. Szachty to pionowe przestrzenie konstrukcyjne, które umożliwiają rozprowadzenie instalacji technicznych, takich jak przewody elektryczne, rury wodociągowe i kanalizacyjne, a także kanały wentylacyjne. Ich główną funkcją jest organizacja i ukrycie instalacji, aby były one estetyczne, łatwo dostępne w razie konserwacji i odpowiednio chronione. Odpowiednie zaprojektowanie i wykonanie szachtów, zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa pożarowego (PPOŻ) ma kluczowe znaczenie dla ochrony życia i zdrowia mieszkańców. 

 

Szachty można podzielić na:

1. Szachty instalacyjne
   Służą do prowadzenia instalacji wodno-kanalizacyjnych, centralnego ogrzewania, elektrycznych, telekomunikacyjnych oraz systemów gazowych.
2. Szacht wentylacyjny
   Zapewnia odpowiednią wentylację w budynku. Mogą to być kanały wentylacji grawitacyjnej, mechanicznej lub hybrydowej, które dbają o wymianę powietrza w mieszkaniach i pomieszczeniach wspólnych.

 

Szachty instalacyjne wymagania ppoż – normy i przepisy prawne

Projektowanie oraz wykonanie szachtów w budynkach mieszkalnych jest regulowane przez szereg przepisów prawnych oraz norm technicznych, które mają na celu zapewnienie bezpieczeństwa pożarowego i komfortu użytkowania budynku. W Polsce kluczowe akty prawne i normy to:

1. Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. z 2022 r.)
   Określa wymagania dotyczące m.in. odporności ogniowej elementów budynku, zasad prowadzenia instalacji oraz minimalnych parametrów technicznych szachtów.
2. Ustawa o ochronie przeciwpożarowej (Dz.U. z 2020 r.)
   Zawiera ogólne zasady ochrony przeciwpożarowej budynków, w tym obowiązek zapewnienia środków technicznych ograniczających skutki pożaru.
3. Norma PN-EN 1366-3: Badania odporności ogniowej – Uszczelnienia przepustów instalacyjnych
   Określa procedury testowania materiałów i systemów stosowanych do uszczelniania przepustów instalacyjnych w przegrodach ogniowych.
4. Norma PN-B-02877-4: Ochrona przeciwpożarowa budynków – Metoda badania rozprzestrzeniania ognia przez elementy budynku
   Dotyczy klasyfikacji elementów budynku pod względem ich zachowania w czasie pożaru.
5. PN-EN 12101-2: Systemy kontroli rozprzestrzeniania dymu i ciepła – Klapy dymowe
   Zawiera wytyczne dotyczące klap przeciwpożarowych, które mogą być stosowane w szachtach wentylacyjnych.

 

Szachty instalacyjne wymagania ppoż – konkretne przykłady

Bezpieczeństwo pożarowe jest jednym z kluczowych aspektów projektowania szachtów instalacyjnych i wentylacyjnych. Oto główne wymagania i normy, jakie musi spełniać szacht instalacyjny w bloku.

1. Odporność ogniowa przegród szachtów

Szacht instalacyjny w bloku musi być wykonany z materiałów o odpowiedniej odporności ogniowej, aby zapobiec przenoszeniu się ognia między kondygnacjami budynku. Minimalne wymagania odporności ogniowej są określone w zależności od wysokości budynku:

• Budynki niskie i średniowysokie (do 25 m) – EI 30 (30 minut odporności ogniowej).
• Budynki wysokie i wysokościowe (powyżej 25 m) – EI 60 do EI 120 (od 60 do 120 minut).

EI oznacza:

• E (szczelność ogniowa) – brak możliwości przenikania płomieni i dymu.
• I (izolacyjność ogniowa) – zapobieganie przekazywaniu wysokiej temperatury na drugą stronę przegrody.

2. Przepusty instalacyjne

W miejscach, gdzie przez przegrody szachtu przechodzą instalacje (np. przewody elektryczne, rury), należy stosować przepusty instalacyjne z certyfikowanymi materiałami ognioodpornymi, które zamykają otwory w razie pożaru. Przepusty te muszą:

• Utrzymywać odporność ogniową równą przegrodzie, w której są zamontowane.
• Zapobiegać przenoszeniu się dymu i gazów pożarowych.

3. Oddzielenie funkcji szachtów

W jednym szachcie nie powinno prowadzić się instalacji o różnym przeznaczeniu, np.:

• Instalacje gazowe muszą być prowadzone osobno, z zachowaniem norm bezpieczeństwa.
• Kanały wentylacyjne nie mogą znajdować się w tym samym szachcie, co instalacje elektryczne czy gazowe.

4. Dostęp do szachtów

Każdy szacht w bloku powinien być dostępny poprzez drzwi rewizyjne. Drzwi te muszą:

• Być wykonane z materiałów ognioodpornych (np. EI 30 lub EI 60).
• Pozwalać na łatwy dostęp w razie potrzeby inspekcji lub naprawy.

5. Zapobieganie rozprzestrzenianiu się dymu

Szacht wentylacyjny musi być wyposażony w systemy zapobiegające rozprzestrzenianiu się dymu, np. klapy przeciwpożarowe zamykające się automatycznie w przypadku wykrycia pożaru.

6. Odpowiednia wentylacja szachtów

• Szachty instalacyjne powinny mieć odpowiednią wentylację, aby zapobiegać gromadzeniu się gazów czy dymu w przypadku awarii.
• Wentylacja ta musi być oddzielona od kanałów, które obsługują mieszkania.

7. Kontrola i konserwacja

Regularne przeglądy techniczne szachtów są obowiązkowe. Szczególny nacisk kładzie się na stan przepustów instalacyjnych oraz drzwi rewizyjnych.

 

Szacht instalacyjny w bloku – praktyczne wskazówki dla projektantów i wykonawców

1. Dobór odpowiednich materiałów

Projektując szacht w bloku, należy stosować materiały niepalne lub trudno palne (np. beton, cegła, płyty gipsowo-kartonowe o zwiększonej odporności ogniowej). Elementy takie jak drzwi rewizyjne, uszczelnienia przepustów czy klapy przeciwpożarowe muszą posiadać odpowiednie certyfikaty zgodności z normami PPOŻ.

2. Planowanie oddzielenia funkcji

Już na etapie projektowania budynku należy przewidzieć oddzielne szachty dla różnych rodzajów instalacji. Minimalizuje to ryzyko, jakie niosą ewentualne awarie (np. wyciek gazu w szachcie, gdzie znajdują się przewody elektryczne).

3. Uwzględnienie łatwego dostępu

Szachty powinny być łatwo dostępne dla ekip serwisowych, a jednocześnie odpowiednio zabezpieczone przed nieuprawnionym dostępem. Drzwi rewizyjne powinny być oznakowane i wyposażone w zamki zabezpieczające.

4. Montaż przepustów instalacyjnych

W miejscach przejść instalacyjnych przez przegrody szachtu należy stosować certyfikowane systemy uszczelniające, np. masy ogniotrwałe, płyty ognioodporne lub kołnierze zabezpieczające. Ważne jest, aby każdy przepust był wykonany zgodnie z instrukcją producenta i dokumentacją techniczną.

5. Testy i inspekcje po zakończeniu prac budowlanych

Przed oddaniem budynku do użytku należy przeprowadzić testy skuteczności zabezpieczeń przeciwpożarowych szachtów oraz ich zgodności z projektem. Kontrola powinna obejmować:

• Szczelność i odporność ogniową przegród.
• Funkcjonowanie klap przeciwpożarowych.
• Jakość uszczelnień przepustów instalacyjnych.

 

Szachty instalacyjne – eksploatacja i konserwacja

Po zakończeniu budowy równie istotne jest zapewnienie regularnej konserwacji i monitorowania stanu technicznego szachtów. Oto kilka kluczowych działań:

1. Regularne przeglądy techniczne
   Zarządca budynku ma obowiązek przeprowadzać okresowe kontrole stanu technicznego instalacji i elementów konstrukcyjnych, w tym szachtów. Inspekcje te powinny być wykonywane przez osoby z odpowiednimi kwalifikacjami.
2. Testy systemów przeciwpożarowych
   Klapy dymowe, drzwi rewizyjne i inne elementy zabezpieczające muszą być regularnie sprawdzane pod kątem ich funkcjonowania w przypadku pożaru.
3. Aktualizacja dokumentacji technicznej
   Wszelkie zmiany w instalacjach prowadzonych przez szachty (np. modernizacje sieci elektrycznej) powinny być dokumentowane. Dokumentacja ta jest niezbędna podczas kontroli technicznych i inspekcji PPOŻ.
4. Edukacja mieszkańców
   Lokatorzy powinni być świadomi znaczenia szachtów dla bezpieczeństwa budynku. Należy unikać sytuacji, w których szachty są wykorzystywane niezgodnie z przeznaczeniem, np. jako miejsca przechowywania przedmiotów.

 

Sprawdź usługi PPOŻ oferowane przez Alfafire

 

Szachty instalacyjne a nowoczesne technologie w ich ochronie 

Obecnie na rynku dostępne są zaawansowane rozwiązania, które mogą znacząco podnieść poziom bezpieczeństwa szachtów:

• Inteligentne systemy detekcji pożaru – umożliwiają szybkie wykrycie dymu lub ognia w szachtach i automatyczne uruchomienie klap przeciwpożarowych.
• Modułowe systemy szachtowe – prefabrykowane szachty wykonane z materiałów ognioodpornych, które skracają czas budowy i minimalizują ryzyko błędów wykonawczych.
• Systemy monitorowania przepustów – pozwalają na zdalne sprawdzanie stanu przepustów instalacyjnych w czasie rzeczywistym.

 

Szachty instalacyjne i wentylacyjne – podsumowanie

Szachty instalacyjne i szacht wentylacyjny to niezwykle ważne elementy konstrukcyjne w budynkach mieszkalnych. Ich prawidłowe zaprojektowanie, wykonanie i utrzymanie zgodnie z wymaganiami bezpieczeństwa pożarowego ma kluczowe znaczenie dla ochrony życia, zdrowia oraz mienia. Przepisy PPOŻ, w tym odporność ogniowa przegród, szczelność przepustów instalacyjnych czy odpowiednie systemy wentylacyjne, są nie tylko wymogiem prawnym, ale także istotnym elementem budowy bezpiecznego środowiska mieszkalnego.

Nieprawidłowe zabezpieczenie szachtów instalacyjnych i wentylacyjnych może prowadzić do szybkiego rozprzestrzeniania się ognia i dymu na kolejne kondygnacje, naruszenia szczelności ogniowej budynku, co zagraża bezpieczeństwu mieszkańców czy pogorszenia jakości powietrza w budynku w wyniku niesprawnej wentylacji.

Inwestorzy i zarządcy nieruchomości powinni współpracować z wykwalifikowanymi projektantami i wykonawcami, aby zapewnić spełnienie wszystkich norm oraz minimalizować ryzyko związane z pożarami. Regularne przeglądy techniczne to kolejny krok w utrzymaniu bezpieczeństwa szachtów w długim okresie eksploatacji budynku.

 

Zobacz także: Podstawowe zasady ochrony przeciwpożarowej