Klasyfikacja pożarowa budynków i stref pożarowych

10 lutego, 2022 Patryk Sieczka 0 comment

Ochrona pożarowa to szereg zabezpieczeń i działań podejmowanych w celu niedopuszczenia lub powstrzymania pożaru w danym obiekcie. Budynek lub jego części stanowią natomiast strefy pożarowe, których definicja jest szczegółowo uregulowana prawnie. Powinny odpowiadać określonym warunkom technicznym oraz być zaprojektowane i wykonane w sposób ograniczający możliwość powstania pożaru, a w razie jego wystąpienia ograniczać rozprzestrzenianie się ognia, dawać możliwość ewakuacji ludzi oraz ich ratowania, a także uwzględniać bezpieczeństwo ekip ratowniczych. W poniższym artykule wyjaśniamy klasyfikację pożarową budynków i stref pożarowych.

Strefa pożarowa – czym jest?

W §226. Rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2022.0.1225) określone jest, że:

Strefa pożarowa to budynek albo jego część oddzielona od innych budynków lub innych części budynku elementami oddzielenia przeciwpożarowego, o których mowa w § 232 ust. 4, bądź też pasami wolnego terenu o szerokości nie mniejszej niż dopuszczalne odległości od innych budynków, określone w § 271 ust. 1-7.
Częścią budynku, o której mowa w ust. 1, jest także jego kondygnacja, jeżeli klatki schodowe i szyby dźwigowe w tym budynku spełniają co najmniej wymagania określone w § 256 ust. 2 dla klatek schodowych.
Powierzchnia strefy pożarowej jest obliczana jako powierzchnia wewnętrzna budynku lub jego części, przy czym wlicza się do niej także powierzchnię antresoli.

Ustanawiając strefę pożarową chodzi o to, aby zapewnić wydolność systemów zabezpieczeń dla powierzchni o konkretnej wielkości, łatwiej zarządzać systemami alarmowymi czy akcją ratunkową, w tym podjęciem ewakuacji ludzi do strefy nieobjętej pożarem. Mówiąc jeszcze prościej, strefa pożarowa to budynek lub część budynku, wydzielona przegrodami odpornymi na działanie ognia i wysokiej temperatury. Należy zaznaczyć, że przepisy wyróżniają oprócz stref pożarowych pomieszczenia wydzielone pożarowo (tzw. pomieszczenia zamknięte), które nie stanowią odrębnych stref pożarowych, np. przedsionek przeciwpożarowy, kotłownia, skład paliwa stałego, żużlownia, magazyn oleju opałowego, maszynownia wentylacyjna. Jeżeli w budynku znajdują się pomieszczenia produkcyjne, magazynowe lub techniczne, niepowiązane funkcjonalnie z częścią budynku zaliczoną do ZL, pomieszczenia te również powinny stanowić odrębną strefę pożarową.

Klasyfikacja pożarowa budynków i stref pożarowych

Strefa pożarowa to obszar o określonej powierzchni. Często budynek dzieli się na kilka, aby oddzielić strefę objętą pożarem od innych. Takie działanie ma sens nie tylko w budynku wielokondygnacyjnym, ale też w mniejszych kilku kondygnacyjnych budynkach, jak i budynkach jednokondygnacyjnych o określonej wielkości.

Klasyfikacja pożarowa budynków:

ZL- mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej,
PM – produkcyjne i magazynowe, a także hydrofornie, kotłownie, rozdzielnie elektryczne czy centrale telefoniczne,
IN – inwentarskie, służące do hodowli inwentarza.

Do wszystkich powyższych obiektów (poza mieszkalnymi) wymagana jest instrukcja bezpieczeństwa pożarowego.

Klasyfikacja pożarowa – strefa pożarowa ZL

ZL – odnosi się do kategorii zagrożenia ludzi (podział budynków lub ich części ze względu na bezpieczeństwo pożarowe). Dotyczy budynków użytkowanych przez grupy ludzi, a rzymska cyfra towarzysząca temu skrótowi do budynku o konkretnym przeznaczeniu i tak:

ZL I – budynki przeznaczone do jednoczesnego przebywania więcej niż 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami;
ZL II – budynki przeznaczone głównie do użytku przez ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się (m.in. żłobki czy szpitale);
ZL III – budynki użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZL I i ZL II;
ZL IV – budynki mieszkalne jedno- i wielorodzinne (domy i bloki);
ZL V – budynki zamieszkania zbiorowego, które nie klasyfikują się do ZL IV – przeznaczone do zamieszkania czasowego (np. hotele).

W paragrafie § 227. Rozporządzenia, o którym mówimy w artykule, znajdziemy informację o dopuszczalnej powierzchni strefy pożarowej, wyrażonej w m2, przy podziale uwzględniającym kategorie zagrożenia ludzi ZL. Mówi ona, że dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej w przypadku kategorii ZL wynosi:

dla kategorii ZL I, ZL III, ZL IV, ZL V

10 tys. m2 w budynku o jednej kondygnacji bez ograniczenia wysokości;

8 tys. m2 w budynku wielokondygnacyjnym niskim;

5 tys. m2 w budynku wielokondygnacyjnym średniowysokim;

2 tys. m2 w budynku wielokondygnacyjnym wysokim i wysokościowym.

dla kategorii ZL II

8 tys. m2 w budynku o jednej kondygnacji bez ograniczenia wysokości;

5 tys. m2 w budynku wielokondygnacyjnym niskim;

3,5 tys. m2 w budynku wielokondygnacyjnym średniowysokim;

2 tys. m2 w budynku wielokondygnacyjnym wysokim i wysokościowym.

Klasyfikacja pożarowa – strefa pożarowa PM

Kolejnym podziałem stosowanym przy ustalaniu stref pożarowych jest podział z uwagi na rodzaj pomieszczeń. Wyróżniamy tu strefy pożarowe:

z pomieszczeniem zagrożonym wybuchem o gęstości obciążenia ogniowego wyrażonego w Q [MJ/m2];
bez pomieszczenia zagrożonego wybuchem — pozostałe.

W przypadku podziału PM, dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej wynosi:

1. dla stref pożarowych z pomieszczeniem zagrożonym wybuchem, gdzie:

– Q > 4000 – 1 tys m2 w przypadku budynków o jednej kondygnacji;

– 2000 < Q ≤ 4000 – 2 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji;

– 1000 < Q ≤ 2000 – 4 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 1 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych niskich i średniowysokich;

– 500 < Q ≤ 1000 – 6 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 2 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych niskich i średniowysokich oraz 500 m2 dla budynków wysokich i wysokościowych;

– Q ≤ 500 – 8 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 3 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych niskich i średniowysokich oraz 1 tys m2 dla budynków wysokich i wysokościowych.

2. dla pozostałych stref, gdzie:

– Q > 4000 – 2 tys m2 w przypadku budynków o jednej kondygnacji i 1 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych;

– 2000 < Q ≤ 4000 – 4 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 2 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych;

– 1000 < Q ≤ 2000 – 8 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 4 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych niskich i średniowysokich oraz 1 tys m2 dla budynków wysokich i wysokościowych;

– 500 < Q ≤ 1000 – 15 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 8 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych niskich i średniowysokich oraz 2,5 m2 dla budynków wysokich i wysokościowych;

– Q ≤ 500 – 20 tys m2 dla budynków o jednej kondygnacji i 10 tys m2 dla budynków wielokondygnacyjnych niskich i średniowysokich oraz 5 tys m2 dla budynków wysokich i wysokościowych.

Klasyfikacja pożarowa – strefa pożarowa IN

W § 229 Rozporządzenia w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U.2022.0.1225) znajdziemy informacje o dopuszczalnej powierzchni dla budynków hodowlanych sklasyfikowanych, jako IN, które dzielimy na liczbę kondygnacji. Według klasyfikacji budynków IN, dopuszczalna powierzchnia strefy pożarowej wynosi:

budynki o jednej kondygnacji 5 tys m2 przy hodowli ściółkowej i bez ograniczeń przy hodowli bezściółkowej;
budynki o dwóch kondygnacjach 2,5 tys m2 przy hodowli ściółkowej i 5 tys m2 przy hodowli bezściółkowej;
budynki powyżej dwóch kondygnacji 1 tys m2 przy hodowli ściółkowej i 2,5 tys m2 przy hodowli bezściółkowej.

Odcięcia stref pożarowych

Strefy pożarowe powinny być od siebie oddzielone w możliwie najlepszy sposób, co w praktyce oznacza stosowanie oddzielenia przeciwpożarowego w oparciu o takie element jak ściany i stropy budynku lub określonej odległości pomiędzy budynkami. Zarówno stropy, jak i ściany muszą spełniać określoną klasę odporności ogniowej.

W odniesieniu do warunków technicznych, jakimi podlegają określone budynki, możemy mówić o ścianach oddzielenia przeciwpożarowego. Ściana oddzielająca od siebie dwie strefy pożarowe musi mieć określoną klasę odporności ogniowej. Typ przegród jest określany z uwzględnieniem klasyfikacji ogniowej budynku oraz stref zagrożenia jego użytkowników. Zastosowane elementy są oznaczane czasem minimalnym (w minutach) utrzymania przegrody w trakcie pożaru, a także literami: R – nośność ogniowa, E – szczelność ogniowa, I – izolacyjność ogniowa.

Wyróżniamy 3 klasy takiej odporności:

REI 60 – oznacza, że ściana oddzielenia ppoż. wytrzymuje do 60 minut obciążenia pożarowego, względem stabilności konstrukcji;
REI 120 – oznacza, że ściana oddzielenia ppoż. wytrzymuje do 120 minut obciążenia pożarowego, względem stabilności konstrukcji;
REI 240 – oznacza, że ściana oddzielenia ppoż. wytrzymuje do 240 minut obciążenia pożarowego, względem stabilności konstrukcji.

W niektórych konstrukcjach ściany są wyposażone w duże okna lub przejścia bez drzwi – takie miejsca również muszą być uszczelnione. Najczęściej stosuje się wówczas specjalne kurtyny pożarowe o wytrzymałości dopasowanej do parametrów ściany.

Odpowiednim dodatkiem do ściany w strefie pożarowej są wytrzymałe drzwi o dopasowanej klasie odporności, które posiadają często mechanizmy otwierające lub zamykające w razie powstania pożaru. Drzwi można także wyposażyć w specjalne uszczelki, które pęcznieją w wysokiej temperaturze i w ten sposób zapobiegają rozprzestrzenianiu ognia i dymu.

Podczas pożaru drogą ekspansji dymu i ognia może okazać się wentylacja, dlatego koniecznie trzeba zadbać o odpowiednie odcięcie systemu. Najczęściej w takiej sytuacji są stosowane specjalne klapy pożarowe.

Poniżej przykłady budynków ZL I