Jak działa czujnik dymu, gazu i czadu? Jakie są między nimi różnice?

Dbając o bezpieczeństwo budynku, a także osób w nim przebywających wykorzystuje się obecnie monitoring i różnego rodzaju systemy alarmowe. Czy istnieją jednak inne zagrożenia, o których powinniśmy pamiętać, a są niemniej istotne? Oczywiście, że tak! Zaliczyć do nich można na przykład pożar lub niebezpieczeństwo związane ze stężeniem w powietrzu trujących dla człowieka substancji, których źródło może znajdować się wewnątrz pomieszczeń. Tu z pomocą przychodzą sygnalizatory – czujniki. Na polskim rynku dostępna jest szeroka oferta sygnalizatorów, które służą do ciągłego kontrolowania stężenia niebezpiecznych substancji w powietrzu. Mowa o czujnikach dymu, gazu i czadu. Jak działają? Czym się różnią? Czy warto w nie inwestować? O tym w dalszej części artykułu. 

Jak działa czujnik dymu?

Czujnik dymu – zasada działania…czyli na co reaguje czujnik dymu? To urządzenie rejestrujące obecność cząstek dymu w powietrzu. Składa się z dwóch części: czujnika wykrywającego jego obecność i sygnalizatora dźwiękowego ostrzegającego ludzi. Warto wspomnieć, że funkcjonalność takiego czujnika można poszerzyć, inwestując w monitoring pożarowy – wówczas gdy czujnik wykryje dym, przesyła sygnał do nadajnika, który transmituje go dalej do właściwej jednostki straży pożarnej i stacji monitorowania alarmów u operatora monitoringu.

Rodzaje czujników dymu

Na rynku istnieją dwa rodzaje czujników dymu:

• fotoelektryczne (optyczne) – większa liczba ofert dotyczy właśnie ich. Zawdzięczają to temu, że czujniki izotopowe wykorzystują materiały promieniotwórcze, natomiast działanie czujek optycznych jest nieco prostsze i polega na zjawisku absorpcji, czyli pochłanianiu lub dyspersji, czyli rozpraszaniu światła. 
• jonizacyjne (izotopowe) – ich działanie jest nieco bardziej skomplikowane. Zbudowane są częściowo z materiałów promieniotwórczych. Należy mieć jednak na uwadze, że ich ilość i sposób zabezpieczeń jest na tyle skuteczny, że są one bezpieczne dla zdrowia, a przez wiele osób uważane za bardziej skuteczne od optycznych. W takich czujnikach znajdują się dwie komory. Podczas gdy w jednej komorze następuje swobodna wymiana powietrza, druga jest całkowicie odizolowana, a zamknięte w niej powietrze stanowi dla detektora wzorzec atmosfery. Pomiędzy nimi znajduje się płytka, na której wskutek zderzania się cząsteczek tlenu i azotu powstają ujemne i dodatnie jony, które przepływają wzdłuż pola elektrycznego, wytwarzanego przez dwie umieszczone wewnątrz elektrody. Gdy do komory z powietrzem dostanie się dym, przepływ ten zostaje zaburzony, co jest sygnałem dla czujnika aby uruchomić alarm.

Czujniki fotoelektryczne często reagują szybciej na wolno rozwijające się pożary, natomiast jonizacyjne są bardziej czułe na szybko rozprzestrzeniające się ognie.

 

Gdzie zamontować czujnik dymu?

Gdzie zamontować czujnik dymu? Przyjęło się instalować go w kuchni, kotłowni czy łazience – w pomieszczeniach gdzie występuje piec lub kuchenka gazowa. Jednak na pożar narażone są wszystkie pomieszczenia. Wystarczy zwarcie w instalacji elektrycznej, by powstały iskry, które mogą wzniecić ogień.

Należy zwrócić uwagę, aby urządzenia nie montować w pobliżu wentylacji lub innych urządzeń zakłócających ruch powietrza. Powinno się go montować możliwie wysoko (może to być sufit), ale należy unikać rogów pomieszczeń, gdyż traci na skuteczności. Dobrym pomysłem jest wybór inteligentnych czujników dymu, które oprócz oczywistej funkcji wykrywania pożarów potrafią wysłać wiadomość przypominającą o niskim stanie baterii.

 

Sprawdź nasze usługi PPOŻ Warszawa

 

Czujnik czadu

Tlenek węgla, potocznie nazywany czadem, to bardzo niebezpieczna trucizna pojawiająca się w domach w wyniku niepełnego spalania różnego rodzaju paliw, takich jak gaz, węgiel czy drewno. Jest to niebezpieczny związek, gdyż nie widać go gołym okiem, nie ma zapachu, a także smaku. W momencie dostania do płuc, powoduje szybkie wiązanie z hemoglobiną (nawet 300 razy szybsze niż tlen), uniemożliwiając dostarczanie tlenu w organizmie. Najbardziej niebezpieczny jest dla osób chorujących na nadciśnienie, borykających się z chorobami serca, jak również kobiet w ciąży. Na co reaguje czujnik czadu? Dobrej jakości czujnik czadu jest w stanie wykryć niewielkie ilości tlenku węgla dając czas na gruntowne przewietrzenie pomieszczenia. 

 

Czujnik czadu – zasada działania

Czujnik czadu, kiedy się włącza? W przypadku wykrycia podwyższonego stężenia czadu automatycznie uruchamia wbudowany sygnał optyczny oraz akustyczny (alarm o sile 85dB) informujący o możliwym zagrożeniu. W przypadku czujników z wyświetlaczem na panelu LCD wyświetli się wartość stężenia CO w jednostkach PPM (jedna cząstka CO na milion cząstek powietrza). Czułość alarmów jest tak dobrana, aby reagowały już przy stężeniach CO niezagrażających życiu i umożliwiały podjęcie właściwych działań, na długo zanim stężenie czadu osiągnie poziom niebezpieczny dla zdrowia.

Czy czujnik tlenku węgla wykryje gaz? Typowy czujnik czadu, co do zasady nie wykryje gazu, ponieważ jego konstrukcja na to nie pozwala. Istnieją jednak modele pozwalające na jednoczesne mierzenie czadu i gazu — ale w tych przypadkach, nie będzie to typowy czujnik czadu. Czy czujnik czadu wykryje dym? Ze względu na inną specyfikę substancji, również potrzebne jest inne urządzenie.

 

Czujnik gazu

Ulatniający się gaz ziemny stanowi zagrożenie dla zdrowia i życia. Dodatkowo, jego niewielkie stężenie w powietrzu doprowadzić może do wybuchu, który może być zagrożeniem dla konstrukcji budynku. 

Na co reaguje czujnik gazu? Czujnik gazu jest urządzeniem wykrywającym nawet najmniejsze stężenie gazu ziemnego. W momencie wykrycia zagrożenia informuje o tym za pomocą sygnalizatora dźwiękowego i świetlnego. Podobnie jak czujniki dymu czy czadu, czujnik gazu jest urządzeniem autonomicznym i zasilanym bateriami. Sensor czujnika gazu powinien zostać zamontowany przy suficie, z dala od okien i wentylacji. 

Alternatywą dla gazu ziemnego jest gaz płynny, czyli propan-butan, który jest cięższy od powietrza, czyli będzie kumulował się on na poziomie podłogi. Oznacza to, że czujnik gazu powinien być zamontowany na wysokości ok. 15-30 cm od podłogi, możliwie blisko potencjalnego źródła gazu. Na rynku istnieją również czujniki gazu montowane przy zaworach. Po wykryciu wycieku czujka automatycznie zakręca zawór i wysyła powiadomienie o nieszczelności. 

 

Zasady montażu czujników

W celu prawidłowego działania czujnika (dymu, czadu i gazu) należy przestrzegać kilku podstawowych zasad:

• czujnik należy zamontować w miejscu nienarażonym na cyrkulacje powietrza, dla przykładu w okolicach kratek wentylacyjnych czy okien;
• miejsce montażu powinno być nienaświetlone i niezagrożone bezpośrednim działaniem wody;
• zamontowane czujniki nie mogą być zasłonięte meblami, zasłonami i innymi przegrodami ograniczającymi dopływ powietrza;
• co jakiś czas należy oczyścić czujnik z kurzu oraz przeprowadzić test działania.

Z racji różnej natury gazów, nie zaleca się stosowania czujników 3w1 (dla czadu gazu i dymu), ponieważ trudno umieścić go wówczas w optymalnym miejscu. Sensory mogą wskazywać zafałszowane dane lub nie wykrywać niebezpieczeństwa na czas. Zdecydowanie lepiej zaopatrzyć się w oddzielny czujnik czadu, dymu i gazu. 

 

Podsumowanie

W domach jednorodzinnych i mieszkaniach nie ma obowiązku instalowania SSP, a zatem i czujek pożarowych. Czujniki czadu, dymu i gazu mimo rosnącej świadomości ludzi są wciąż zbyt mało powszechne. Nie dość, że ludzie nie decydują się na ich montaż, to dodatkowo nie zachowują odpowiedniej drożności przewodów kominowych, co wpływa na wydajność wentylacji oraz zwiększa niebezpieczeństwo.  

Warto zainwestować w podstawowe zabezpieczenia przeciwpożarowe. Oprócz podręcznego sprzętu gaśniczego (gaśnice czy koce gaśnicze) warto zaopatrzyć się detektory i urządzenia informujące o niebezpieczeństwie.

 

Zobacz także: Jak działa wskaźnik zadziałania i co to jest